Dijital Deliller – İnternetin Hukuksal Yönü

Dijital Deliller

İnternet, insanlık tarihi boyunca üretilen en önemli icatlardan biridir. Yakında bulunan bilgisayar sunucularından oluşan küçük bir ağ olarak başlayan internet, dünya çapında kullanılan bir bilgi paylaşım noktası haline gelmiştir. İnternet tek bir nesne değil sürekli olarak veri akışının sağlandığı, küresel bir cihaz, bağlantı ve kablo yayılımının tamamıdır. Tüm dünyayı saran bir ağ olmasının yanı sıra dünyadaki bilgi ağlarının tamamı değildir. Büyük ve küçük bilgisayar ağları vardır. Örneğin; bir üniversitenin bilgisayar ağı, küçük çaplı bir ağdır. Aslında bu küçük ağ internete bağlıdır. Sonuç olarak insanlık tarihinin bu noktasında internet, iletişimin en gelişmiş halidir.

Bilgisayar ağı protokolleri: Transport Control Protokol(TCP) ve Internet Protokol(IP)’dür. İnsanlara protokolleri sağlayan, kimlik veren ve herhangi bir işlem yapıldığında bu işlemi adlandıran IP’dir. Verilerin dağıtımını yapan ve doğru yere ulaştırılmasını sağlayan TCP’dir. IP adresleme sisteminden, TCP ise verilerin ulaştırılmasından sorumludur. Özel hukuk ilişkilerinde bir suçun işlenip işlenmediğini anlamak için kişinin kullandığı TCP ve IP’ye bakılır. Ayrıca; TCP ve IP bir anlaşma dilidir. Sayısal olarak internette yapılan her işlemin 1 ve 0 olarak bir karşılığı vardır. Kısaca 1 ve 0 internetin kodlama sistemidir (İnternet Protokol Adresleri).

IP tespiti ceza muhakemesinde delil başlangıcı olarak kabul edilir. Çünkü hackerların genel olarak kendi IP’lerini kullanmayacağı ve başka IP adreslerinden işlem yapacağı düşünülür. Bu takdirde IP’si kullanılan kişi hiçbir alakası olmamasına rağmen sorumlu haline gelir. Bundan dolayı IP adresi doğrudan delil olarak kabul edilmez ve sadece delil başlangıcı olarak sayılır.

Photo by Markus Spiske on Unsplash

Dijital delil; adli bilişimde araç olarak kullanılan, herhangi bir şekilde depolanan, değişikliğe uğrayan, silinen, deformasyona uğrayan, siber ortamda varlığı bulunan veri üzerindeki delillerdir.

Kural olarak dijital veriler tek başına delil olabilir, ceza ve hukuk muhakemesinde nitelendirilebilir. Sadece dijital verilere dayanılarak hüküm tesis edilebilir; ancak her dijital veriyle hüküm tesis edilemez. En basit örneği ekran çıktılarıdır. Bunlarla hüküm tesis edilmemesi gerekir çünkü üstünde kolayca oynama yapılabilir. Bundan dolayı kabul edilmemelidir. Yalnızca delil başlangıcı olarak sayılabilir.

Dijital delillerin doğrulanabilir ve kabul edilebilir olması için gerekli şartlar;

• Olayla ilgili bir bağlantı bulunmalıdır.
• Bir sebep olmalıdır.
• Kulaktan dolma delil olmamalı ve istenildiği takdirde tanık ifadesiyle doğrulatılmalıdır.
• En uygun delil olmalıdır.
• Haklı ön yargı olmalı ve delili haklı gösterecek yan delillerle bu durumun desteklenmesi gereklidir.

Yukarıda sayılan şartların oluşması durumunda dijital deliller değerlendirilebilir. İncelenmesi gereken bir diğer konu ise web sitelerinde yer alan dijital oyunlardır. Web siteleri içerik sağlayıcısıdır.  Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre dijital oyun, bilgisayar programı olarak değerlendirilir. Kural olarak dijital oyun karakterlerini kullanmak hırsızlık suçunu oluşturmaz. Ancak bu kullanım sırasında dijital oyun karakterlerinin, ayrıntılı bir şekilde incelenmesi gerekir.

Dijital deliller, teknolojinin gelişimiyle birlikte bilişim hukukunda yeni kaynaklar ortaya çıkarmaktadır. Aslında bilişim hukukunun kaynakları anayasaldır. Anayasanın 19. ve 20. maddeleri doğrudan bilişim hukukuyla ilgilidir (Kişi hürriyeti ve güvenliği, Özel hayatın gizliliği). Anayasanın 90. maddesine göre uluslararası sözleşmelere Türkiye Cumhuriyeti Devleti taraf ise bu sözleşmeler kanun hükmünde sayılır. Avrupa Siber Suçlar Sözleşmesi (Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi) 2010 yılında Türkiye tarafından imzalanmış, 2014 yılında yürürlüğe girmiş ve iç hukuk haline gelmiştir.

Bunların dışında bilişim hukukunu ilgilendiren farklı hükümler de düzenlenmiştir. Örneğin; bir kişinin internet bankacılığı yoluyla dolandırılmasından sonra bankacılık kanununda (internet bankacılığı) yeni düzenlemeler yapılmıştır.

Ceza Muhakemesi Kanunu da önemli bir yere sahiptir. Örneğin; UYAP sistemi ile ilgili bir uyuşmazlık söz konusu olduğu takdirde bu uyuşmazlık CMK hükümlerine göre çözülür. Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu, Elektronik İmza Kanunu, İcra ve İflas Kanununda da çeşitli hükümler düzenlenmiştir.

5651 sayılı İnternet Kanunu (İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun) hızla geliştirilen ve en çok değişikliğe uğrayan kanunlardan bir tanesidir. Burada ayrı olarak düzenlenmiş bilişim suçları da mevcuttur.

Kaynaklar

İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun, https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2007/05/20070523-1.htm, Erişim Tarihi: 20.01.2021.

İnternet Protokol Adresleri, https://www.btk.gov.tr/internet-protokol-adresleri-genel-bilgi, Erişim Tarihi: 20.01.2021.

Sanal Ortamda İşlenen Suçlar Sözleşmesi (Milletlerarası Sözleşme), https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2014/08/20140809-5.htm, Erişim Tarihi: 20.01.2021.

Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, https://www.mevzuat.gov.tr/mevzuat?MevzuatNo=2709&MevzuatTur=1&MevzuatTertip=5, Erişim Tarihi: 12.01.2021.